هیچچیز اسرارآمیزی در فهم ارتباط غیرکلامی شما با فرزندتان وجود ندارد. فقط باید مشاهدهگر خوبی باشید و بدانید که دقیقاً به دنبال چه هستید. البته که درهرصورت به شکل ناهشیار زبان بدن کودک خود را خواهید فهمید؛ اما هماهنگی با این علائم فقط به کمی تمرین نیاز دارد. کودکان قادر به جعل زبان بدن خود برای مخفی ساختن احساساتشان نیستند؛ این کار احتیاج به تمرین زیاد دارد و معمولاً بزرگسالان میتوانند آن را انجام دهند نه کودکان. برای آنها این کار خیلی دشوار است زیرا باید ارتباطات غیرکلامی خود را به شکل کاملاً مصنوعی بروز دهند. مشکلی که هرکسی هنگام جعل زبان بدن با آن روبهرو میشود این است که وانمود سازی و جعل تنها موقعی اثربخش است که کامل و دقیق باشد؛ بنابراین زبان بدن کودکان برای ما بسیار مهم است و بنابراین میتوانیم رفتار خود را متناسب با آن تنظیم کنیم. ما در اینجا به معانی حرکات و زبان بدن کودک نوباوه شما یعنی کودکان بازهی سنی یک ونیم تا سه سال میپردازیم که در نحوهی برقراری ارتباط شما با کودکتان و رفع صحیح و بهموقع نیازهای او در این سنین حساس بسیار کارآمد خواهد بود.زبان بدن میتواند در شکل دادن هویت نیز اثرگذار باشد
.
کودک نوباوهی شما چه میگوید؟
در فاصلهی بین تولد تا هجدهماهگی تغییراتی در زبان بدن کودک شما رخ میدهد. او به دلیل افزایش قدرت کلامیاش استفاده از زبان بدن راکمی کاهش میدهد اما در عوض زبان بدنش هم رشد کرده و معنای روشنتر و البته پیچیدهتری به خود میگیرد. هیجانات و عواطف در این دوره افزایش مییابند، کودک کنجکاوتر میشود؛ خودش را مستقل از دیگران میبیند و هویتش برایش مهمتر میشود؛ زبان بدن نیز به صورتی پختهتر استفاده میشود.
.
هیجانهای کودکان نوباوه
کودکان نوباوه یا همان کودکان یک تا سه سال بهجز شش هیجان اصلی یا اولیه (شادی، غم، ترس، تعجب، خشم و نفرت) که همگی اظهارات چهرهایشان را بهخوبی میشناسیم و بارها در طول روز با آنها سروکار داریم تعدادی از هیجانات دیگر را بیشتر از بروز میدهند شامل:
◉ کنجکاوی: اینکه بدون ترس و ممنوعیت به همهجا سرک میکشند که بهنوعی ویژگی بارز این بازهی سنی است.
◉ مبارزه کردن: آنها علیه محدودیتهای اعمالشده از طرف شما والدین مقاومت و در برابر شما ایستادگی میکنند.
◉ ناکامی: قشقرق کودکان در این سن رایج است و شکیبایی ما عنصری بسیار ارزشمند در برخورد با آنها.
◉ استقلالطلبی: آنها میخواهند خودشان تمامکارهایشان را بهتنهایی انجام دهند و دخالت شما غالباً آنها را عصبانی میکند.
◉ خجالت: کودکان نوپا به تجارب جدید علاقه دارند اما اگر افراد ناشناس در کنارشان حضورداشته باشند خجالت میکشند.
◉ غم و ناراحتی: کودکان نیز همانند بزرگسالان غمگین میشوند و این را نمیتوانند مخفی کنند بنابراین بهراحتی در زبان بدنشان نمایان میشود.
◉ لذت: تعامل با بچهها بیشازپیش برایشان اهمیت پیدا میکند و از هر تجربه جدیدی که هرروز به سراغشان میآید مسرور میشوند.
.
بازشناسی هیجانهای کودک نوباوه شما از خلال زبان بدن او
◉ کنجکاوی
۱-چهرهی اخمآلود: گاهی اوقات از سر گیجی و نه لزوماً عصبانیت ماهیچههای اطراف چشمهایشان منقبضشده و خطهای کوچکی در بالای ابرو آنها ظاهر میشود.
۲-بهطرف جلو متمایل گشته و خیره میشود: او در این حالت در یک ابهام خاصی به سر میبرد؛ تلاش کنید او را از ابهام خارج کنید!
۳-در فواصل نزدیک نسبت به افراد حرکت میکند: کودکان در این سن آشنایی چندانی با مفهوم فاصلهی اجتماعی ندارند و وقتی دربارهی کسی کنجکاو میشوند کنار او میایستند؛ مستقیم در چهرهاش زل میزند و حتی فکر هم نمیکنند که ممکن است او ناراحت بشود. به آنها خرده نگیرید واقعاً متوجه موقعیتشان نیستند.
۴-سیخونک زدن و لمس کردن: کودکان از طریق لمس و دستکاری دربارهی ویژگیهای اشیای پیرامونش اطلاع کسب میکند؛ این راه ارتباطی بین آنها و محیط پیرامونشان است.
۵-شمارا به سمت خاصی میکشاند: وقتی دربارهی شناخت کسی یا چیزی ناآشنا سردرگم بشوند شمارا به سمت آن سوژه میکشند بلکه توضیحی به او بدهید و از این سردرگمی خارجش کنید.
◉ نحوه برخورد:
علائم کنجکاوی کودکان را شیطنت تعبیر نکنید؛ تا جایی که امکان دارد برای آنها توضیح دهید و اگر در برخی مکانها یا دربارهی برخی موقعیتهای نامناسب کنجکاوی کرد؛ سعی کنید توجهش را با ملایمت به نواحی دیگر هدایت کنید.
.
◉ مبارزه کردن
۱-بیان چهرهای خنثی و بیتفاوت: گاهی برای نشان دادن مخالفت با شما بهجای پاسخ دادن، چهرهای کاملاً خنثی و خالی را نشان میدهد.
۲-عقب راندن شما: ممکن است تلاش کند شمارا به عقب براند؛ هرچند که شما متوسل به قدرت جسمانی برای جلوگیری از او نشدهاید. درواقع این قوانین و مقررات شماست که به عقب رانده میشود.
۳-دستبهسینه ایستادن: یکی از اولین نشانههای قدرت و همچنین اطاعت، دستبهسینه ایستادن است و همچنین اینیک روش غیرکلامی برای این است که کودک بگوید میخواهد با شما مبارزه کند.
۴-پافشاری علیرغم خواست شما برای تمام کردن موضوع: این عمل نشاندهنده رد درخواست شما و همچنین عدم تمایلش برای گوش دادن به گفتههای شماست.
۵-تهدید کردن و خیره نگاه کردن با نزدیک شدن به چهره شما: این نوع حرکت برای تهدید کردن با این امید طراحیشده است که شما از مواضع خود عقبنشینی کنید. این حرکتش را بیاحترامی تلقی نکنید او هنوز مفهوم بسیاری از کارهایش را بهدرستی نمیداند.
◉ نحوه برخورد:
تسلیم او نشوید گرچه بسیار مقاومت کند. او نیاز به یک انضباط و سبکرفتاری ثابت و محکم دارد و انضباط غیر قاطع و سست او را ازنظر رفتاری آشفته میسازد. یک نظم ثابت باعث میشود او سطح مناسبی از کنترل نفس و خودداری را تجربه کند.
.
◉ ناکامی
۱-نفسنفس زدن: در هنگام ناکامی تنفس کودک از حالت عادی به شکل تند و سریع تغییر میکند و صدایش بلندتر از حد معمول میگردد و ممکن است بهسختی از طریق بینی شروع به تنفس کند و هرلحظه قشقرق به پا کند.
۲-گره کردن مشتها: ناکامی یک تنش درونی است؛ علاوه بر این تنش بیرونی هم به وجود میآید که ماهیچههای دستها راحتترین مکان برای آشکار شدن آن است.
۳-وول خوردن: ناکامی یک انرژی اضافی منفی در بدن ایجاد میکند که جلو و عقب رفتن میتواند باعث آزاد شدن این انرژی درونی شود. بر اساس میزان ناکامی این وول خوردن کودکان میتواند نرم و ملایم و خشک یا تند باشد.
۴-دندانهای به هم فشرده: این حالت جزء واکنشهای طبیعی ما نسبت به هیجان خشم است. ناکامی پس از تجربه اولیه هیجان غم در وهله دوم باعث ایجاد هیجان خشم میشود. در این حالت ماهیچههای فکها ممکن است سفت شده و دندانها به رویهم قفل شوند. این واکنش ماهیچهای غیرارادی نسبت به احساس ناکامی است.
۵- پرتاب شی: کودکان پس از ناکام ماندن برای کاهش تنش و نه از روی شیطنت اشیا را بلند کرده و به اطراف اتاق پرتاب میکنند. درواقع این روشی است که از طریق آن خود را تخلیه میکنند.
◉ نحوه برخورد:
بهعنوان یک راهحل کوتاهمدت عامل ناکامی را از میان ببرید یا کودکتان را از آن شرایط دور کنید؛ اما بهعنوان یک روش بلندمدتتر یک فرآیند سه مرحلهای را طی کنید: در قدم اول به کودکتان بگویید فهمیدهاید که او خوشحال نیست و سپس با زبانی قابلفهم برایش توضیح دهید که با ادامهی این روند موفق نمیشود؛ در قدم دوم به او پیشنهاد دهید لحظهای کار را رها کند و بعداً به سراغ آن برود و مجدداً برایش تلاش کند و در قدم سوم و نهایی او را به حفظ آرامش دعوت کنید.
.
◉ استقلال
۱-پنهانکاری: حتماً برایتان پیشآمده است که سکوت عجیب و دور از انتظار کودک پرجنبوجوشتان موجب نگرانی شما بشود و بعد از کمی جستوجو، او را در موقعیتی آرام و ساکت بیابید که تلاش میکند به روشی ساده کار خود را بدون کمک شما انجام دهد. این کار او بهنوعی اعلام استقلال است.
۲-هل دادن و دور کردن شما: وقتی شما تلاش میکنید به کودکتان یاری برسانید و او این کمک را نمیخواهد تنها کاری که میتواند انجام دهد این است که همراه باکمی نق زدن شمارا هل بدهد و از خودش دور سازد.
۳-اصرار بر اتمام یک فعالیت: کودکان در این بازهی سنی توانایی تمرکز فوقالعادهای ندارد اما استقلالخواهی او موجب میشود بیشتر از یک حد معمول روی یک کار ویژه تمرکز کند.
۴-بیان چهرهای: کودک در مواقعی که بهشدت مشغول کار دلخواه خود است علاقهشان به تکمیل کار سبب میشود تمام توجه خود را متمرکز کند و همین باعث حالت خشکی و جدیت در چهرهاش میشود.
۵-گریه: گریه و خشمگین شدن یک پیامد طبیعی برای زمانی است که او نمیتواند خودش کارش را بهتنهایی و با موفقیت انجام دهد.
◉ نحوه برخورد:
کودک به اطمینانبخشی از طرف ما نیاز دارد. این اطمینانبخشی میتواند یک لبخند رضایتآمیز و یا تشویق در مراحل مختلف کار باشد. بعد از پیروزیهای کوچک نیز باید روحیهی پشتکار داشتن را در او تقویت کنید.
.
◉ شرم و خجالت
۱-محکم به دستان شما میچسبد: این کار علامتی آشکار برای نشان دادن خجالت کودک از یک بزرگسال یا کودک ناآشنا است. چسبیدن به شما حس امنیت به او میدهد؛ بنابراین او را وادار به جدا شدن از خود نکنید.
۲-بدن خود را به بدن شما میفشارد: کودک هنگام حضور شخص ناآشنا پشت سر شما پنهان میشود یا با شدت زیاد به شما تکیه میدهد تا جایی که تعادل شما در حال به هم خوردن است و این کوششها برای دور ماندنش از دیدرس شخص غریبه است.
۳-هیچگونه تماس جسمی وجود ندارد: او تماس چشمی مستقیم با فرد غریبه برقرار نمیکند و اینطور به نظر میرسد که با نگاه نکردن به شخص غریبه میخواهد آن فرد ازآنجا دور شود.
۴-پوشاندن چشمها: کودک هنوز قادر نیست تشخیص دهد که با نگاه نکردن و یا ندیدن افراد غریبه آنها نمیروند درنتیجه چشمهای خود را میپوشاند تا موقتاً مشکلش را برطرف سازد و از این خجالت راحت شود.
۵-سرخ شدن چهره: سرخ شدن چهره معمولاً درزمانی که کودک در مقابل افراد غریبه بهشدت احساس خجالت اتفاق میافتد.
◉ نحوه برخورد:
صبور باشید و به کودکتان اطمینان دهید مشکلی به وجود نمیآید؛ حتی اجازه دهید چهرهاش را پشت شما پنهان کند. نگران نباشید او در اثر تجارب اجتماعی بیشتر خجالتش بهتدریج کم میشود.
.
◉ شادی و لذت
۱-چهرهای سرزنده: به هنگام شادی چشمان کودک کاملاً باز و گشادشده و لبخند یا حتی خنده در چهرهاش ظاهر میشود.
۲-حرکات بدنی بسیار فعال: دستها و پاهای خود را خیلی سریع تکان میدهد و حرکات عمومیاش چابک و سرزنده است و محیط خانه را همراه با آواز خواندن و با قدمهای نرم و سبک طی میکند.
۳-علاقهمندی به محیط اطراف: حوادث اطراف برایش جالبتر میشوند. به هرکاری که لحظهی شادیاش انجام میدهید علاقهمند میشود و ممکن است بخواهد به شما کمک کند و یا آن کار را تقلید کند.
۴-نشستن در کنار شما: احتمالاً بخواهند در کنارتان بنشینند که این از سر رضایتمندی و برای تقسیم حسش شادی با شماست.
۵-وقتی با او صحبت میکنید تماس چشمی خوبی دارد: نسبت به شما همکاری بیشتری نشان میدهد؛ به شما گوش میدهد و تماس چشمی قوی برقرار میکند.
◉ نحوه برخورد:
هیچ کار خاصی لازم نیست انجام دهید؛ فقط با او همراه شوید و منابع شادیاش را برای دیدن دوبارهی لبخند فرزندتان به خاطر بسپارید.
.
◉ غم و ناراحتی
۱-شانههای افتاده: کودک غمگین شانههایش افتاده و ماهیچههایش شروع به آویزان شدن میکند.
۲-سستی و بیحالی: سستی و بیحالی عمومی ولو شدن کف اتاق یا روی کاناپه و جواب دادن به سؤالات شما با خستگی و کندی همگی نشانههای غمگین بودن کودک شماست.
۳-اشک ریختن: هنگام ناراحتی تحرک و پویایی ناچیز است؛ اشکها فرومیریزند و کودکتان علیرغم پرسشهای شما سکوت اختیار میکند.
۴-نیاز به در آغوش گرفتن: کودک میخواهد کنار شما بنشیند؛ سرش را روی شانه شما میگذارد و منفعلانه در برابر شما شل میشود اینها نشانههایی است برای اینکه بگوید احتیاج دارد بغلش کنید زیرا این کار منبع آرامش او است!
۵-گوشهگیری: او وقتی ناراحت است حال و حوصلهی مراوده باکسی را ندارد و گرمی و هیجانش کمرنگ میشود.
◉ نحوه برخورد:
تقسیم هیجانات به کودک احساس آرامش میدهد. سعی کنید منابع شادیاش را برای دوباره خوشحال کردنش و منابع ناراحتیاش را برای جلوگیری از دوباره غمگین شدنش پیدا کنید. همحسی شما نسبت به کودک نوپایتان باعث میشود تا به یکدیگر نزدیکتر شده و به او احساس امنیت و ثبات بدهید.
.
چهار نکته دربارهی آموزش زبان بدن به کودک
۱-تقلید: تقلید از حالت چهرهای والد بخشی از فرآیند طبیعی پیوند و همبستگی بین والد و کودک است. روشهای غیرکلامی فرزندتان عمدتاً انعکاس آن چیزی است که شما والدین انجام میدهید.
۲-شدت: مواقعی وجود دارد که کودک شما نمیداند چگونه واکنش نشان دهد و از روی شدت حالت و وضعیت شما واکنش خودش را مشخص میکند.
۳-میزان بروز: هرچه بیشتر از زبان بدن در ارتباط با کودکتان استفاده کنید؛ احتمال اینکه او نیز استفادهی بیشتری از آن ببرد، افزایش خواهد یافت. برای رشد و تحول کودک باید محرکهای موردنیاز را در سطح نیازش فراهم کنید. در این مورد بازیهای نمادین و بهخصوص قصهخوانی بهصورت تاتروار، بسیار مفید است.
۴-تعامل (کنش و واکنش): کودکان تمایل دارند با هر حرکتشان توجه شمارا به خود جلب و از شما واکنش بگیرند. هرچه در این واکنشها بیشتر از زبان بدن استفاده کنید؛ کودکتان نیز در آینده بیشتر از آن برای بیان واضحتر منظورش کمک خواهد گرفت.
به یاد داشته باشید که زبان بدن روشی است که از طریق آن میتوانید ارتباط مؤثرتری با دیگران برقرار کنید؛ به همین جهت در مورد کودکان نوباوه نیز که نمیتوانند بهخوبی منظور خود را از طریق کلام منتقل کنند زبان بدن بهترین روش برای فهم مقصود کودک است که این خود موجب میشود واکنش درستی به کودکتان نشان دهید؛ بنابراین افزایش دانش شما والدین از زبان بدن کودکتان بهترین روش برای رسیدن به این اهداف است.
.
منابع :
.https://ravanhami.com
