شطرنج، یکی از بازی های فکری بسیار ساده و در عین حال، پیچیده است. این بازی فکری، به عنوان یک ورزش فکری شناخته می شود و مسابقاتی در سطوح کشوری، قاره ای و جهانی برای افرادی که در شطرنج حرفه ای هستند برگزار می شود.
شطرنج، برای نخستین بار در هندوستان طراحی شد. در نتیجه، می توان گفت که شطرنج، یکی از قدیمی ترین بازی های فکری است. شاید برخی از افراد فکر کنند که شطرنج پیچیده تر از این است که کودکان بخواهند آن را تجربه کنند. این طرز فکر، کاملا نادرست است، زیرا شطرنج، یک بازی فکری است که هم کودکان می توانند از آن لذت ببرند، و هم بزرگسالان می توانند مهارت های خود را در آن تقویت کنند.
شطرنج، هنگامی ساخته شد که یکی از پادشاهان هندی، از قمار و بازی هایی که به شانس متکی بودند، خسته شد. شاه، به یکی از قدیس ها دستور می دهد که یک بازی طراحی کند که بر اساس استراتژی جنگی ساخته شده باشد و هیچ شانسی در آن وجود نداشته باشد. قدیس که نامش سیسا بود، به دستور شاه عمل کرد و شطرنج را اختراع کرد.
.
فواید شطرنج برای کودکان
کودکان، ذهن بسیار خلاقی دارند و می توانند از همان دوران کودکی، با انجام دادن بازی هایی مانند شطرنج، خودشان را تقویت کنند و به ویژگی هایی دست پیدا کنند که بدون شطرنج نمی توانستند به آنها برسند. به طور کلی، شطرنج یک بازی است که هم یک کودک زیر 7 سال می تواند آن را بازی کند، و هم یک قهرمان شطرنج می تواند با استفاده از آن، بر حریفان خود غلبه کند.
شطرنج، یکی از بازی هایی است که شاید بتوان گفت حد مشخصی ندارد و فرد، هر چه بیشتر آن را بازی کند، حرفه ای تر می شود و توانایی تصمیم گیری او تقویت می شود. در نتیجه، اگر افراد با این بازی فکری از دوران کودکی آشنا باشند، می توانند در همان کودکی و یا بزرگسالی، از مزایای آن بهره مند شوند.
فواید شطرنج برای کودکان و عملکرد مغز آنها بسیار زیاد است که در ادامه ی این مطلب، به برخی از آنها اشاره می کنیم.
.
1. تقویت حافظه در کودکان
یکی از مهم ترین فواید شطرنج بازی کردن برای کودکان، تقویت حافظه آنها است. کودکان، هنگامی که شطرنج بازی می کنند، یاد می گیرند که حرکات خود و حریفشان را به خاطر بسپارند و بر اساس اقداماتی که از پیش صورت گرفته است، حرکت خود را انجام دهند.
کودکان، روش هایی را می آموزند که با استفاده از آنها، می توانند حرکات انجام شده را در ذهن خود بسپارند. این روش ها، در آینده نیز می تواند برای کودکان کاربردی باشد.
.
2. افزایش مهارت یادگیری در کودکان
افزایش تمرکز یکی دیگر از فواید شطرنج برای کودکان است
مغز انسان، مانند یک ماهیچه است و هر چه که بیشتر به آن تمرین بدهید، توانایی هایش در یادگیری افزایش خواهد یافت. تحقیقات نشان داده اند کودکانی که شطرنج بازی می کنند، نسبت به کودکانی که به این بازی فکری علاقه ای نشان نمی دهند، مهارت بیشتری در یادگیری مسائل و درک آنها دارند.
هنگامی که مغز انسان درگیر حل مسائل و فکر کردن برای حرکت های بعدی در شطرنج می شود، شروع به تقویت شدن می کند و نورون های مغزی، به تدریج فعالیت بیشتری خواهند داشت.
.
3. افزایش تمرکز در کودکان
یکی دیگر از فواید شطرنج برای کودکان، افزایش سطح تمرکز آنها است. تمرکز، به این معنی است که مغز یک فرد تنها به یک هدف مشخص فکر کند و برای به اتمام رساندن این هدف فعالیت کند. در برخی از مواقع، ممکن است در حال انجام کاری باشید، اما فکرتان جای دیگری باشد. در این شرایط، گفته می شود که شما تمرکز کافی برای انجام کار را ندارید.
کودکان در هنگامی که شطرنج بازی می کنند، برای اینکه پیروز شوند تلاش می کنند که کل تمرکز خود را به روی مهره ها بگذارند و مرتکب اشتباه نشوند. در این حالت، قابلیت تمرکز مغز کودکان بهبود می یابد، و کودکان حتی می توانند تمرکز بالا تری را در مسائل زندگی داشته باشند. در نتیجه، شطرنج یکی از بهترین ورزش های فکری است که می تواند تمرکز را در کودکان افزایش دهد.
.
4. پیشگیری از آلزایمر در بزرگسالی
آلزایمر، هنگامی ایجاد می شود که مغز انسان به تدریج تحلیل رود و حافظه دچار اشکال شود. افرادی که آلزایمر دارند، هر چیزی را که می بینند یا می شنوند را به سرعت فراموش می کنند. احتمال ابتلا به آلزایمر، به طور چشمگیری در سنین کهنسالی افزایش پیدا می کند. البته این بیماری ممکن است در هر سنی ایجاد شود.
بازی های فکری، مانند شطرنج، می توانند از بروز آلزایمر اکتسابی در آینده جلوگیری کنند. کودکانی که شطرنج بازی می کنند، مغز خود را تمرین می دهند و از تحلیل رفتن آن جلوگیری می کنند. در نتیجه، کودکان از همان ابتدا، احتمال بروز آلزایمر را کاهش می دهند.
.
5. تقویت توانایی تصمیم گیری در کودکان
افرادی که از دوران کودکی شطرنج بازی کرده اند، می توانند تصمیم گیری های بهتر و منطقی تری داشته باشند. هنگامی که کودکان می خواهند یکی از مهره های شطرنج را حرکت دهند، ابتدا به مهره های خودشان و مهره های حریف نگاه می کنند، و تصمیم می گیرند که بهتر است کدام مهره را به حرکت در بیاورند. با تمرین و تکرار، کودکان می آموزند که در حرکت دادن مهره های شطرنج، و همچنین در انتخاب های زندگی، بهترین تصمیم را بگیرند.
.
6. تقویت توانایی حل مسئله در کودکان
هنگامی که کودکان در حال شطرنج بازی کردن هستند، ممکن است که در حال کیش و مات شدن باشند. در این شرایط، آنها به فکر چاره می افتند که بتوانند از کیش و مات خارج شوند. همین احساس خطر کردن و سپس چاره جویی برای آن، می تواند به کودکان بیاموزد که در آینده چگونه برای مشکلات و مسائل زندگی، راه حل پیدا کنند.
شطرنج، در برخی مواقع، بازیکن را تا حدی تحت فشار قرار می دهد که تصمیم گیری برای حرکت مهره ها بسیار سخت و تقریبا غیر ممکن می شود. هنگامی که کودکان به طور مداوم چنین شرایطی را تجربه کنند، مغز آنها یاد می گیرد که در مسائل و مشکلات، بهترین گزینه ها را بیابد.
قبل از اینکه وارد فرایند خرید شطرنج بشوید، باید از خودتان سؤالاتی بپرسید. سؤالاتی که به خریدتان جهت می‌دهند و بهترین گزینه را راهی سبدتان می‌کنند:
.
۱. شطرنج را برای منزل می‌خرم یا پیک‌نیک و گردش؟
نخستین پرسشی که در خرید شطرنج از خود می‌پرسید، باید این باشد که این بازی را برای کجا می‌خرید؟ می‌خواهید در هنگام سفر همراه‌تان باشد یا ترجیح می‌دهید همیشه در خانه بازی کنید. مثلا کسی که در پیک‌نیک و گردش‌ها به بازی‌کردن علاقه دارد، احتمالا از خرید شطرنجی مناسب این فضا استقبال می‌کند.
بعضی‌ها هم هستند که دوست دارند، بخشی از خانه را به بازی و سرگرمی اختصاص بدهند. مثلا میز شطرنجی داشته باشند و در مهمانی‌ها یا ملاقات با دوستان‌شان به بازی‌کردن مشغول شوند.
اگر قصد بازی‌کردن در منزل را دارید که هیچ اما در صورتی که می‌خواهید شطرنج را با خودتان به این‌ور و آن‌ور ببرید باید جنسی سبک و جمع‌وجور بخرید. پس به ساختار شطرنج دقت کنید. صفحه‌ای تاشو که شبیه یک جعبه است و در پایان بازی می‌توانید آن را تا کنید و مهره‌ها را داخلش بگذارید، انتخاب خوبی خواهد بود.
شطرنج‌های آهنربایی هم گزینه‌های خوبی برای سفر و بازی در بیرون از منزل هستند. چون مهره‌های‌شان به‌سادگی از روی صفحه جدا نمی‌شوند و در ماشین، اتوبوس و… می‌توانید بی‌دغدغه بازی کنید. شطرنج‌هایی که برای داخل خانه استفاده می‌کنید، محدودیتی از نظر وزن و شکل ندارند. صفحه‌ها و مهره‌های لوکس متعددی هم برای تزئین و بازی در منازل طراحی می‌شوند که خریدشان می‌تواند خوشایند باشد.
۲. شطرنج را برای بازی می‌خواهم یا کارکردی تزئینی دارد؟
اگر شطرنج را برای داخل منزل می‌خواهید باید به این نکته دقت کنید که هدف تزئین دارید و می‌خواهید این وسیله را به عنوان شئ دکوری به کار بگیرید یا خیر. وجود یک دست شطرنج با مهره‌ها و صفحه‌ای زیبا در گوشه‌ای از خانه می‌تواند تزئینی جالب باشد. ضمن اینکه به مهمانان خود به‌طور تلویحی این پیام را می‌دهید که باهوش و اهل بازی‌های فکری هستید.
در صورتی که به دنبال اهداف زیبایی‌شناسانه و تفریحی با شطرنج هستید، باید به رنگ و شکل مهره‌ها و صفحه حسابی دقت کنید. هماهنگی رنگ مهره‌ها با دکوراسیون منزل فکر خوبی است. بسیاری از شطرنج‌های تزئینی در شکل‌ها و قالب‌های لوکس و جذاب تولید می‌شوند. تخته یا همان صفحهٔ شطرنج‌های تزئینی هم می‌تواند رنگی به جز سیاه و سفید باشد.
بیشتر شطرنج‌های شیک و دکوراتیو صفحه‌ای چوبی دارند که خانه‌های آن به رنگ قهوه‌ای کم‌رنگ و پررنگ است. رنگ‌های مختلف دیگری هم وجود دارد: آبی کم‌رنگ و پررنگ، صورتی و قرمز یا هر ترکیب رنگی دیگری که مطابق میل و سلیقه شماست. البته حواس‌تان باشد که رنگی‌بودن صفحهٔ شطرنج می‌تواند در هنگام بازی، تمرکزتان را مخدوش کند. دیگر انتخاب با شماست.
۳. ابعاد و اندازهٔ شطرنجم بزرگ باشد یا کوچک؟
ابعاد و اندازهٔ شطرنج را کاربردی مشخص می‌کند که برایش در نظر دارید. مثلا اگر در سفر و پیک‌تیک از شطرنج استفاده می‌کنید باید به سراغ موارد کوچک‌تر بروید اما شطرنج‌های خانگی می‌توانند بزرگ باشند. شطرنج‌ها با ابعاد بزرگ‌تر معمولا گران‌تر هم هستند. ضمن اینکه هر چقدر صفحه و مهره‌های کوچک‌تر باشند، تمرکزکردن در طول بازی هم سخت‌تر می‌شود.
نکتهٔ مهم دیگری هم در خرید شطرنج وجود دارد: اگر مهره‌ها را به‌طور جداگانه از صفحه خریداری می‌کنید باید حواس‌تان به هماهنگی اندازه و ابعاد مهره‌ها با صفحه باشد. این قاعده را در نظر بگیرید که قسمت کف مهرهٔ شاه باید ۷۵ درصد هر مربع موجود در صفحه را اشغال کند.
.
۴. چه جنسی را برای صفحه و مهره‌ها می‌پسندید؟
شطرنج‌ها جنس‌های مختلفی دارند. گران‌ترین و زیباترین‌شان معمولا از جنس مرمر و چوب هستند. البته این جنس‌ها زیبایی دارند و گران هستند ولی آسیب‌پذیری بیشتری هم دارند؛ چون خش می‌افتند و زودتر خراب می‌شوند. احتمال خش‌دارشدن شطرنج‌های چوبی و لب‌پریدگی شطرنج‌هایی از جنس مرمر زیاد است.
شطرنج‌های پلاستیکی که بسیار هم رایج هستند هم دیر خراب می‌شوند و هم قیمت مناسبی دارند. دیگر انتخاب این موضوع کاملا سلیقه‌ای است و البته به بودجهٔ شما هم ارتباط دارد. با یک دست شطرنج پلاستیکی هم کارتان راه می‌افتد. انتخاب با شماست که می‌خواهید چقدر برای این موضوع هزینه کنید.
.
۵. اعداد و نوشته‌ها در حاشیهٔ صفحه را می‌پسندید؟
بعضی از شطرنج‌ها دارای نوشته‌ها و حروفی در حواشی صفحه شطرنج هستند. این نوشته‌ها و اعداد باعث می‌شود تا رقابت میان دو فرد و شمارش حرکات‌شان ساده‌تر شود. اما شاید شما از چنین چیزی خوش‌تان نیاید. شطرنج‌بازهای حرفه‌ای معمولا از خرید چنین گزینه‌هایی استقبال نمی‌کنند و نیازی نمی‌بینند که برای شمارش حرکت‌های طرفین بازی از حروف و اعداد کمکی بهره ببرند.
برای حرفه‌ای‌شدن در بازی شطرنج نیاز به تمرین و تکرار دارید. هر چقدر بیشتر بازی کنید و البته حریف قدرت‌مندتری داشته باشید، تسلط‌تان هم افزایش پیدا خواهد کرد. شطرنج بازی استراتژیکی است. یعنی به شما راهبردهای تصمیم‌گیری را می‌آموزد. این موضوع می‌تواند اثرات بسیار مثبتی روی هوش، فکر و تصمیم گیری‌های‌تان داشته باشد.
.
سخن پایانی
شطرنج، یکی از محبوب ترین بازی های فکری است که امروزه به عنوان یک ورزش فکری در غالب مسابقات کشوری، جهانی و… برگزار می شود. کودکان می توانند از همان ابتدای زندگی خودشان، علاوه بر اینکه شطرنج را یاد می گیرند و در آن پیشرفت می کنند، توانایی های مغز خود را افزایش دهند و نسبت به همسالان خودشان برتری پیدا کنند. امید است که والدین به انجام چنین بازی های فکری توسط فرزندانشان، اهمیت بیشتری بدهند.
.
منابع :
درجه | https://www.daraje.com
.https://www.beytoote.com
